माझा मराठवाडा

 

मराठवाडा म्हणजे महाराष्ट्राच्या हृदयात वसलेला तो सुपीक, सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक प्रदेश. जरी आज तो अनेक अडचणींशी झगडत असला, तरीही त्याची ओळख केवळ दुष्काळ, पाणीटंचाई किंवा मागासलेपणाने होत नाही. मराठवाड्याचा इतिहास, संस्कृती, साहित्य, शौर्य आणि सामाजिक चळवळी या सर्व गोष्टींनी त्याला वेगळीच ओळख दिली आहे. माझा मराठवाडा हा अभिमानाचा विषय आहे.

मराठवाड्याचा इतिहास सांगताना सर्वप्रथम निजामशाही आठवते. स्वातंत्र्यपूर्व काळात मराठवाडा हा हैदराबाद संस्थानाचा भाग होता. येथील जनतेने निजामाच्या अत्याचाराविरुद्ध शौर्याने लढा दिला. स्वातंत्र्यानंतर "मराठवाडा मुक्तिसंग्रामा"च्या माध्यमातून शेतकरी, विद्यार्थी, स्त्रिया आणि कार्यकर्ते रस्त्यावर उतरले आणि अखेर १७ सप्टेंबर १९४८ रोजी मराठवाडा मुक्त झाला. हा दिवस आजही आपण "मराठवाडा मुक्ती दिन" म्हणून साजरा करतो.

इतिहासासोबतच मराठवाड्याने संत परंपरेतही आपले मोलाचे योगदान दिले आहे. संत एकनाथ महाराज, संत नामदेव महाराज, संत जगनाडे महाराज यांसारख्या संतांनी इथल्या मातीला आध्यात्मिक सुवास दिला. साहित्य क्षेत्रात अण्णाभाऊ साठे, वि.स. खांडेकर यांसारख्या मान्यवरांनी मराठवाड्याची कीर्ती दूरवर नेली. शिक्षणाच्या क्षेत्रातही मराठवाडा मागे नाही. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी छत्रपती संभाजीनगर येथे स्थापन केलेले "डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ" आज हजारो विद्यार्थ्यांना ज्ञानदान करत आहे. मराठवाड्यातील किल्ले, मंदिरे आणि वास्तू यांमुळे त्याला पर्यटनातही विशेष स्थान आहे.

दौलताबादचा किल्ला, पैठणचे संत एकनाथ महाराजांचे मंदिर, परळीचे वैद्यनाथ मंदिर, अजिंठा- वेरुळची लेणी हे सर्व वारसा जागतिक स्तरावर प्रसिद्ध आहेत. परंतु या गौरवाबरोबरच मराठवाडा आज अनेक समस्यांना सामोरा जात आहे. दुष्काळ, पाणीटंचाई, शेतकऱ्यांचे प्रश्न, बेरोजगारी व कधीकधी अचानक अतिवृष्टी ही इथली वास्तव परिस्थिती आहे. परंतु याच अडचणींशी सामना करत मराठवाड्याचा माणूस संघर्षातून नवी उमेद निर्माण करतो. शेतीसोबत उद्योग, शिक्षण आणि पर्यटन या क्षेत्रात जर योग्य योजना राबवल्या, तर मराठवाडा महाराष्ट्राच्या विकासाचा केंद्रबिंदू ठरू शकतो.आजच्या तरुण पिढीने मराठवाड्याचा इतिहास, संस्कृती आणि संघर्ष यांचा वारसा जपला पाहिजे. आपले समाजजीवन सुधारण्यासाठी शिक्षण, विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि उद्योगधंद्यात नवे पाऊल टाकले पाहिजे. मराठवाडा हा केवळ भौगोलिक प्रदेश नाही, तर तो आपल्या परंपरेचा, अभिमानाचा आणि आत्मसन्मानाचा जिवंत पुरावा आहे. माझा मराठवाडा म्हणजे धैर्य, संघर्ष, श्रद्धा आणि संस्कृती यांचे सुंदर मिश्रण आहे. अडचणी असूनही येथील माती जिद्दीने आणि कष्टाने जगणारा माणूस घडवते. हा वारसा आणि ही प्रेरणा आपल्याला नेहमी पुढे जाण्यासाठी बळ देत राहील. म्हणूनच अभिमानाने म्हणावेसे वाटते माझा मराठवाडा, माझा अभिमान!