अंतराळामधील पहिले प्रवासी सूक्ष्मजीव

युवा विवेक    24-Nov-2021
Total Views |

अंतराळामधील पहिले प्रवासी सूक्ष्मजीव


microorganisms _1 &n 

जगातील प्रथम आंतरग्रहीय मोहीम कदाचित अत्यंत लहान असे सूक्ष्मजीव प्रवासी म्हणून नेऊ शकते. वैज्ञानिक अंतर्ग्रह प्रवास करू शकेल असे यान बनवण्याच्या तयारीत आहेत जे यान आपल्या सूर्यमालेच्यादेखील पलीकडे जाऊ शकेल आणि तेथील विविध खगोलीय वस्तूंचा अभ्यास करू शकेल. या प्रवासाला सोबत म्हणून हे यान अतिशय सूक्ष्म असे जीव प्रवासी म्हणून घेऊन जाईल. याद्वारे या अंतर्ग्रह प्रवासाच्या दरम्यान या सजीवांवर नक्की काय परिणाम होतो ते लक्षात येऊ शकेल.

 

प्रोजेक्ट स्टारलाईट या नावाखाली ही मोहीम नासा या अमेरिकेच्या अंतराळ संशोधन संस्थेने आखलेली आहे. या मोहिमेचे प्रमुख उद्दिष्ट्य हे आहे की आपल्या सूर्यमालेबाहेर मानवाला प्रवास करता येऊ शकेल असे तंत्रज्ञान विकसित करणे. या तंत्रज्ञानात मग अत्यंत वेगाने प्रवास करू शकेल असे रॉकेट इंजिन, मानवाला प्रचंड दूरचा प्रवास करण्यासाठी लागणारी मानसिक अवस्था, शारीरिक अवस्था, या प्रवासात मानवांवर होणारे परिणाम, त्यांचे अन्न आणि इतर अनेक गोष्टी यांचा सहभाग आहे. या यानांचे वैशिष्ट्य म्हणजे सूर्यमालेबाहेर प्रवास करू शकणारे हे यान पृथ्वीवरून डागल्या जाणाऱ्या एका प्रचंड शक्तीच्या लेसर प्रकाशाच्या झोतासमोर त्याच्या शिरोभागी असेल आणि हाच लेसर चा प्रकाशझोत या यानाला पुढे नेण्याचे काम करेल. हे यान प्रकाशाच्या वेगाच्या पटीमध्ये प्रवास करू शकेल असे वैज्ञानिकांचे ध्येय आहे आणि तुमच्या कल्पनेप्रमाणेच हे यान अतिशय लहान असेल कदाचित काही ग्राम्स इतक्या वजनाचे परंतु ही या मोहिमेची सुरुवात आहे. त्यामुळे येत्या काळात मानवाला देखील प्रकाशाच्या वेगाने नेऊ शकणारी याने उपलब्ध होऊ शकतील.
 

वैज्ञानिकांनी या लहानशा यानावर पाठवण्यात येणाऱ्या सूक्ष्मजीवांसाठी अशी लहानशी कॅप्सूलसुद्धा विकसित केलेली आहे. याच कॅप्सूलमध्ये या लहान जीवांना ठेवण्यात येईल आणि अवकाशात पाठवण्यात येईल. या कॅप्सूलमध्ये अनेकविध सेन्सर असतील ज्यायोगे या सूक्ष्मजीवांवर होणारे वेग, काल आणि अंतराळ याचे परिणाम वैज्ञानिकांना अभ्यासता येतील. वैज्ञानिकांनी नक्की कोणत्या सूक्ष्मजीवांना अशा सफारीला पाठवण्यात येईल हेदेखील निश्चित करायला सुरुवात केलेली आहे. पृथ्वीवरील काही जीवांमध्ये असे अनोखे गुणधर्म आढळतात जसे की हे जीव प्रचंड तापमान, गती सहन करू शकतात. अशाच जीवांवर वैज्ञानिक प्रयोग करीत आहेत. कदाचित येत्या काळात अशा जीवांना आंतरराष्ट्रीय स्पेस स्टेशनवर सुद्धा पाठवण्यात येऊ शकते.

 

अशा प्रकारच्या अंतराळ प्रवासाचा एक महत्त्वाचा मुद्दा असा की या अशा प्रवासात (प्रकाशाच्या वेगाच्या जवळ जाणाऱ्या वेगाने केलेला प्रवास) भौतिकशास्त्राचे नियम बदलतात. त्यामुळे या जीवांवर त्यांचा काय परिणाम होतो हे पाहणे आणि अभ्यासाने देखील फार महत्त्वाचे आहे याचे कारण असे की हेच सर्व बदललेले नियम भविष्यकाळात मानवालासुद्धा अंतराळ प्रवासात लागू होणार आहेत. त्यामुळे वैज्ञानिकांचा या बाजूनेसुद्धा विचार चालू आहे. आता वैज्ञानिकांना फक्त हे यान कधी आकाशात झेपावते आणि या यानाकडून येणाऱ्या माहितीमुळे भौतिकशास्त्राची आणि दूरवरील प्रकाशाच्या वेगाने केलेल्या अंतराळ प्रवासाची नक्की कोणती गुपिते उघडतात याचीच वाट येत्या काही काळासाठी पाहावी लागेल.

- अक्षय भिडे